Zijn voetballers tegenwoordig slimmer dan vroeger? Je zou het bijna denken: waar profs ooit met amper lagere school aan hun carrière begonnen, doet nu 30 procent van de aanstormende talenten vwo. School en voetbalveld, het zijn twee uitersten, vindt FC Groningen-trainer Ron Jans. Volgens voetbalcriticus Hugo Borst heeft een geniale pass niets te maken met de schoolboekenkennis.

‘Als je één goal meer maakt dan de ander, dan win je’. Eén van de meest logische redeneringen van Johan Cruijff. Hij formuleert misschien niet altijd even correct, maar is Cruijff dom? Hooguit niet zo slim, want voetbalintelligentie en de intelligentie die je voor het vwo nodig hebt zijn niet te vergelijken. “Dom en slim, definieer die begrippen maar eens”, zegt Hugo Borst, voetbalcriticus, journalist en schrijver. “Straatvoetballers zonder diploma nemen in een wedstrijd in een split second geniale beslissingen.”

Of neem Berrie van Aerle. In 1988 speelde hij samen met Ruud Gullit en Ronald Koeman in Oranje. Van Aerle werd ook wel ‘Turbo Berrie’ genoemd. Nu is hij supporterscoördinator bij PSV, maar hiervoor nam hij na zijn voetbalcarrière zijn oude baantje als postbode weer op. Nog zo’n voetballer: Ed de Goeij, ook wel Ed Konijn, omdat er meestal niet meer dan drie woorden in zijn zinnen voorkwamen. Slim genoeg om jurist te worden was hij niet, maar hij was geknipt voor het vak van keeperstrainer.

Danny Koevermans, nu spits van PSV, heeft het gymnasium afgerond en is pas laat als voetballer ontdekt. Hij is slim en een goede voetballer. En hij is van een andere generatie dan Van Aerle. Is dat al het antwoord op de vraag of voetballers tegenwoordig slimmer zijn dan vroeger? “Nee”, vindt toptrainer en CIOS-docent Foppe de Haan. “Er zijn nu net als vroeger zowel domme als slimme voetballers. Het is de samenleving die verandert, waardoor voetballers zich ook anders gaan ontwikkelen.”

‘Sportieve toptalenten volgen veel vaker dan gemiddeld een vwo-opleiding’, bleek uit recent onderzoek dat het Universitair Medisch Centrum Groningen deed in samenwerking met het Nederlands Olympisch Comité. Van de 595 sporttalenten tussen de 12 en 20 jaar die meededen met het onderzoek, doet of deed 38 procent het vwo. Van de jonge voetbaltalenten blijkt 30 procent op het vwo te zitten. Van alle jongeren in Nederland volgt slechts 16 procent het vwo.

Kwaliteiten boven kennis
In de jonge jaren van FC Groningen-trainer Ron Jans was het normaal als profvoetballer maar drie keer per week te trainen. Daarnaast kon de voetballer studeren. School en topsport waren dus aardig te combineren. Maar het schoolsysteem van vroeger was wel anders dan nu. Kinderen moesten zoveel mogelijk kennis op doen. Nu is dat anders. Het schoolsysteem begint op topsport te lijken, daar zijn Ron Jans en Foppe de Haan het helemaal over eens. Vroeger hanteerden scholen veelal breed onderwijs, nu gaan de meeste de diepte in.

Dit betekent dat er meer wordt gefocust op de kwaliteiten van het kind. Langs de lijn bij het voetbalveld staan regelmatig scouts om de talentjes eruit te pikken. Dat is nu ook min of meer het idee van school. Blinkt een kind uit in taal, rekenen of sport – en dat wordt gezien – dan is het de bedoeling dat het kind geprikkeld wordt, gestimuleerd. Op veel scholen zijn er plusklassen, voor de allerslimsten. En er zijn topsportklassen, voor de kinderen die het liefst de hele dag zouden sporten maar ook hun schooldiploma willen halen. School combineren met een talent is steeds beter te doen.

Stel: je zet elf topvoetballers op het veld die vwo doen tegenover elf topvoetballers zonder enig diploma. Welk team zal er dan winnen? Die vraag blijkt haast niet te beantwoorden. “Voetbalintelligentie is gewoon heel wat anders dan kennisintelligentie”, zegt Ron Jans. Hugo Borst en Foppe de Haan zijn het met hem eens. De Haan zegt echter wel: “De beste voetballers kunnen goed plannen en prioriteiten stellen.” Het UMCG-onderzoek bevestigt dat. ‘Algemene cognitieve vaardigheden spelen een sleutelrol in het behalen van de goede prestaties van de talenten.’ Als topsporters goed moeten plannen en gemotiveerd moeten zijn om hun school en sport te combineren, is dat vaak op beide vlakken zichtbaar.

Ierse opvoeding doet jong talent goed
Darragh Bugter is een zestienjarig voetbaltalent uit Almere. Hij voetbalt al van kleins af aan bij de voetbalclub SV Almere. Met de B1 speelt hij nu in de op één na hoogste landelijke competitie. Darragh is een slimme jongen. Alhoewel hij nu havo doet, had hij vwo ook makkelijk aangekund. “Veel goede voetballers die vwo kunnen doen, kiezen toch voor de havo omdat ze dan gewoon meer tijd overhouden om te voetballen”, zegt Ron Jans. Voor Darragh was het geen bewuste keuze. “Dat lag gewoon aan mijn gedrag.” Voetballers zijn nou eenmaal geen stilzitters.

Darraghs moeder is Iers. Voor hem betekent dit een Ierse opvoeding. “Je moet respect hebben voor anderen en je sociaal opstellen. Het is een heel vriendelijke opvoeding. Maar als je iets fout doet, je niet aan afspraken houden bijvoorbeeld, dan ben je de lul”, vertelt Darragh. Deze opvoeding heeft hem ook heel zelfstandig gemaakt. Hij moet zelf zorgen dat z’n kousen schoon zijn en piano zal hij blijven spelen. Maar Darragh is wel blij dat hij zo is opgevoed. “Ik ben er sterker door geworden.” Zo heeft hij op zijn veertiende meegedaan aan een selectie voor Jong Oranje. Er deden 10.000 jongens mee, toen die bij de laatste 16 zat viel Darragh af. “Dat was natuurlijk heel jammer, maar ik ben blij dat ik zover gekomen ben.”

“Wie is de beste voetballer?” Op die vraag zegt Darragh volmondig: Steven Gerrard. Een Engelse profvoetballer die onder contract staat bij Liverpool FC. “Hij is heel slim in voetbal, hij weet wat die doet. En zijn schot, fantastisch gewoon!” Darragh wil erg graag profvoetballer worden, alleen zal dat niet meer via Jong Oranje gaan denkt hij. Een Universiteit in Amerika heeft hem een beurs aangeboden. Met deze beurs mag hij daar gratis gaan studeren als hij maar in het ‘University voetbalteam’ speelt.

Leven voor en van voetbal, dat houdt een keertje op. De voetballer raakt geblesseerd of is gewoon te oud. Wat dan? Tegenwoordig kunnen de meeste profvoetballers met een handige manager genoeg geld binnen halen voor een luxe leventje. Vroeger was dat anders, als de kicksen de kast ingingen moest je zorgen voor brood op de plank. Zelfs als je voor de Europa Cup had gespeeld. Een baantje als postbode, of een eigen zaak. Een sigarenwinkel of snackbar, was heel normaal. Nu gaan de kicksen zelden de kast nog in. De meeste ex-profvoetballers worden trainer. Of ze doen iets anders binnen het voetbalwereldje, ze worden voorzitter van een club of ze gaan schrijven in het magazine voor ex-voetballers, ‘Life After Football’.

Volgens Hugo Borst is de slimste voetballer de Portugees Dani. “Het mooiste jongetje dat óóit voor Ajax speelde. Zijn favoriete boek was niet de Ontvoering van Freddy Heineken maar Het Parfum. Maar ja, wat is slim? Hij begon coke te snuiven en stopte zomaar met voetballen, terwijl hij zeer getalenteerd was.<

 

Het verhaal
Geschreven tijdens mijn 2e jaar op de School of Media.